این نوع جنگ از فروپاشی شوروی شروع و تاکنون ادامه داشته و متکی بر تهدیدات نرم و قدرت نرم فرهنگی و اجتماعی است.آمریکایی ها با استفده از این نوع جنگ تاکنون موفق به تغییر چندین رژیم سیاسی در کشورهای مورد نظر شدند. انقلاب های رنگی که در چندین کشور بلوک شرق و شوروی سابق رخ داد،در واقع نمونه ای از جنگ نرم است. آمریکایی ها با استفاده از قدرت نرم موفق به تغییر رژیم های سیاسی در کشورهایی چون لهستان،گرجستان، چک اسلواکی، قرقیزستان، اکراین و تاجیکستان گردید. در تمامی این دگرگونی های سیاسی بدون استفاده از ابزار خشونت و صرفا با تکیه بر قدرت نرم و ابزار رسانه، با تغییر در ارزش ها و الگوهای رفتاری از رژیم های سیاسی حاکم مشروعیت‏زدایی گردید و از طریق جنبش‏های مردمی و ایجاد بی ثباتی سیاسی، قدرت سیاسی جابه جا شد.

جنگ نرم در قالب‏های مختلف مثل : انقلاب مخملی ، انقلاب های رنگی (انقلاب نارنجی و...)، عملیات روانی ، جنگ رسانه‏ای، با استفاده از ابزار رسانه‏ای ( رادیو ، تلویزیون، روزنامه و امثال آن) و ... توانست نظام سیاسی بعضی از کشورها ـ مانند اوکراین و گرجستان ـ را تغییر دهد.

تا سال 1945 میلادی غالب جنگ‏ها "جنگ سخت" بود. پس از آن با توجه به دو قطبی شدن جهان به بلوک شرق و بلوک غرب، دور جدیدی از رقابت ها میان آمریکا و شوروی سابق آغاز شد که به "جنگ سرد" مشهور شد. جنگ سرد ترکیبی از جنگ سخت و جنگ نرم بود که طی آن دو ابر قدرت در عین تهدیدهای سخت از رویارویی مستقیم با یکدیگر پرهیز می‏کردند.

با فروپاشی شوروی در سال 1991 میلادی و پایان جنگ سرد کارشناسان بخش جنگ در ایالات متحده با استفاده از تجارب دو جنگ جهانی و دوران جنگ سرد دریافتند که می شود با هزینه کمتر و بدون دخالت مستقیم در سایر کشورها به اهداف سیاسی، اقتصادی و... دست یافت که در ادبیات سیاسی جهان به جنگ نرم شهرت یافت.

جنگ نرم از دیدگاه امام خمینی (ره)

بدون شک، امام خمینی(ره) یکی از بزرگترین رهبران دینی تاریخ بشریت است.
رهبری خردمندانه و هوشیارانه این شخصیت بزرگ، بدون هیچ تردیدی، در میان غیر معصومین، منحصر به فرد بوده و جز انبیای الهی و ائمه معصومین (علیهم السلام) کس دیگری در طول تاریخ بشریت نتوانسته است از جایگاه ویژه و موقعیت بزرگ مردمی وی و نیز تاثیرگذاری بر تحولات جهانی برخوردار شوند.

صرف نظر از ویژگی های بسیار ممتاز شخصی امام راحل که به تقوا، هذب و تسلیم محض بودن او در برابر ذات لا یزال الهی بر می گردد، هوش و نبوغ سیاسی و قدرت پیش بینی و تحلیل قوی و دقیق امام، وی را به عنوان یک رهبر فوق العاده موفق در طول اعصار معرفی کرد و یقنیا در طول قرن های بعد، به عنوان یک شخصیت اسطوره ای از او یاد خواهد شد.

یکی از ویژگی های خاص امام خمینی(ره)، قدرت تحلیل بالا و پیش بینی دقیق موضوعات و تحولات بعدی با حداقل خطا است که موجب شد تا امام در طول حیات مبارزاتی خود کمتر دچار اشتباه شود.

از سوی دیگر، موضوع «جنگ نرم»، از جمله مسائلی است که در عصر ما، به یکی از مباحث داغ و جدی در میان صاحب نظران تبدیل شده است و بسیاری از اهل فن، اعتقاد دارند که در زمانه ما، جنگ نظامی جای خود را به جنگ نرم داده و قدرت ها تلاش می کنند از راه تاثیر گذاری بر رسانه ها و مطبوعات و مراکز آموزشی، کنترل افکار عمومی را در دست گرفته و به این ترتیب، راه های تسلط بر رقبا را طی نمایند.

شاید یکی از سوالاتی که مطرح شود این باشد که آیا در کلام و اندیشه امام خمینی(ره) به عنوان یک رهبر تیزهوش و آگاه دینی، به موضوع جنگ نرم نیز اشاره شده است یا نه؟

نوشتار زیر که با عنوان «جنگ نرم در کلام و اندیشه امام» تدوین شده، به سوال فوق پاسخ خواهد داد.

امام خمینی(ره)، در طول دوران حیات مبارزاتی خود، همچنان که به ابعاد مختلف مبارزه توجه کامل داشت، به جنگ نرم، شیوه های آن و ابزارهای مورد استفاده در آن نیز در مقاطع مختلف توجه نشان داده و با تعابیر مختلف، دوستداران خود را به آن متوجه ساخته است.
هر چند که واژه «جنگ نرم» در کلام امام خمینی(ره)، هرگز استفاده نشده، اما توجه امام به مبانی جنگ نرم، نشان از حساسیت امام نسبت به موضوع داشته است.

اهداف دشمن در جنگ نرم از دیدگاه امام خمینی(ره)

امام خميني(ره)، به عنوان رهبري آگاه به مباني جنگ نرم، يكي از راه هاي مهمي كه دشمن از طريق آن جهت ضربه زدن به اسلام و انقلاب اسلامي اقدام خواهد كرد را استفاده از روش هاي جنگ نرم عنوان مي كنند. ايشان در يكي از سخنراني هاي خود، ياد آوري مي كنند كه :«آمريكا با زور سرنيزه به ميدان نمي آيد، بلكه با قلم به ميدان مي آيد.» و به اين ترتيب، شيوه جنگ غرب عليه اسلام را پيش بيني مي نمايد.

ايشان خاطر نشان مي كند كه نبايد از قدرت نظامي دشمن ترسيد: «عزيزان من! ما از حصر اقتصادى نمى‏ترسيم، ما از حمله نظامى نمى‏ترسيم، آن چيزي كه ما را مى‏ترساند وابستگى فرهنگى است، ما از دانشگاه استعمارى مى‏ترسيم.»

 به اعتقاد امام خميني(ره)، دانشگاه و رسانه، دو عنصر اساسي و محوري در پيمودن راه سعادت يا رفتن به سمت شقاوت است.

 جنگ نرم و دانشگاه ها

 ايشان در اين زمينه مي فرمايند:

 «اما در دانشگاه ها نقشه آن است كه جوانان را از فرهنگ و ادب و ارزش هاى خودى منحرف كنند و به سوى شرق يا غرب بكشانند و دولتمردان را از بين اينان انتخاب و بر سرنوشت كشورها حكومت دهند تا به دست آنها هرچه مى خواهند انجام دهند.»

 امام خميني(ره) كه در بيان دقيق خود، رمز مشكلات موجود در جوامع مسلمين را كشف كرده است، تنها راه مبارزه با اين تهاجم را اسلامي كردن دانشگاه ها و توجه به مسائل تربيتي و متعهد بار آوردن دانشجو مي داند.

ایشان در این باره می فرماید:

"دانشگاه باید عالم درست كند، دانشگاه باید اشخاصى را درست كند كه مملكت‏ خودش را اداره كند از حیث علمیت، اداره كند از حیث فرهنگ، نه اینكه غایت آمال این باشد، یك چیزى دستش بیاید برود تو یك اداره‏اى بنشیند."

 جنگ نرم و رسانه                                                                   

 عرصه رسانه نيز يكي از مهمترين ميعادگاه هاي دشمن براي ضربه زدن به اسلام و آموزه هاي روحبخش آن است.

 امام خميني(ره)، راديو و تلويزيون را از مهمترين عوامل اصلاح يا فساد جامعه عنوان مي كند زيرا راديو و تلويزيون از تمام رسانه هايى كه هست‏حساس تر است.

 ايشان، در وصيت نامه سياسي ـ الهي خود، از نقش تلويزيون در تغيير هنجارهاي جامعه و ايجاد دگرگوني در فرهنگ جامعه سخن مي گويد. در باور امام، راديو و تلويزيون و سينماي فاسد، از يك جامعه مولد، يك جامعه مصرف گرا و شهوت خواه مي سازد و اين دقيقا همان چيزي است كه دشمن به دنبال آن است.

 با اين همه رسانه، تنها به سوي راديو تلويزيون معطوف نيست. امام خميني(ره) به نقشي كه روزنامه ها و مجلات در جنگ نرم دشمن عليه ما ايفا كرده اند نيز توجه داشتند.

امام خمینی(ره) در مورد نقشی که روزنامه ها و مجلات در جنگ نرم دشمن علیه ما ایفا کرده و یا می کنند می فرماید:

« مجله ها با مقاله ها و عكسهاى افتضاح بار و اسف انگیز و روزنامه ها با مسابقات در مقالات ضد فرهنگى خویش و ضد اسلامى با افتخار، مردم به ویژه طبقه جوان مؤثّر را به سوى غرب یا شرق هدایت مى كردند».

 جنگ نرم و منافقين

امام خميني(ره) حتي از امكان نفوذ و رسوخ افراد منحرف در ميان علماي ديني و حوزه هاي علميه نيز سخن مي گويد و از متوليان امر مي خواهد تا متوجه حضور افراد منحرف حتي در ميان حوزه هاي علميه ديني نيز باشند. امام راحل، در اين خصوص مي فرمايند: «يكى از راه هاى با اهميت براى مقصد شوم آنان و خطرناك براى اسلام و حوزه هاى اسلامى نفوذ دادن افراد منحرف و تبهكار در حوزه هاى علميّه است كه خطر بزرگ كوتاه مدت آن بدنام نمودن حوزه ها با اعمال ناشايسته و خطر بسيار عظيم آن در درازمدت به مقامات بالا رسيدن يك يا چند نفر شيّاد و ضربه زدن  به  اسلام است.»

 امام در توصيه اي مي گويند:« توصيه اينجانب آن است كه دانشگاهيان  و جوانان با روحانيان و طلاب پيوند دوستى و تفاهم را محكم تر و استوارتر سازند.»

 از گروه اول به عنوان ابزار سيتز با باورهاي عميق ديني مردم و از گروه دوم به غرض زير سوال بردن مباني ديني و اعتقادي استفاده ابزاري صورت مي گيرد.

  از توطئه هاي مهمي كه در قرن اخير، خصوصا در دهه هاي معاصر، وبه ويژه پس از پيروزي انقلاب آشكارا به چشم مي خورد، تبليغات دامنه دار با ابعاد مختلف براي مايوس نمودن ملت ها از اسلام است .گاهي ناشيانه و با صراحت بيان مي کنند احكام اسلام كه 1400 سال قبل وضع شده است نمي تواند در عصر حاضر كشورها را اداره كند و با اين بهانه ها اسلام را از حکومت جدا مي کنند.

 جنگ نرم و نگاه هوشمندانه

امام راحل، بعد از بيان همه مسائل فوق، در يك توصيه اساسي به نيروهاي خودي، وحدت كلمه و بيداري و هوشياري در برابر توطئه هاي دشمن را مهم ترين عامل پيروزي عنوان مي كند. ايشان مي فرمايند: «از خارج هيچ ترسي نداشته باشيد ، از داخل خودمان بترسيد  كه با توطئه ها شما ها را از هم جدا كنند .»

پیشوای بزرگ امت همواره تاکید داشتند، صحنه مبارزه حق و باطل منحصر به میدان های جنگ نظامی نیست، بلکه فضاهای علمی و آموزشی و مراکز رسانه ای، مهمترین صحنه های تقابل دو گروه حق و باطل اند .

امام راحل در تبیین دقیق خود از صحنه نبرد فوق روشنفکرمآبان خودفروخته و متحجرین خشک مغز و متعصب را مهم ترین گروه ها برای سوء استفاده دشمن به عنوان عوامل جنگ نرم می دانند.

در اندیشه امام دشمن با تاثیر گزاری بر این دو گروه، از هر یک به نوعی در خصوص ضربه زدن به کلیت باورهای اسلامی مردم استفاده می کنند. از گروه اول به عنوان ابزار ستیزه با باورهای عمیق دینی مردم و از گروه دوم به غرض زیر سوال بردن مبانی دینی و اعتقادی استفاده ابزاری صورت می گیرد.

ایشان در توصیه ای به امت اسلامی چنین می گویند: " توصیه اینجانب آن است كه نسل حاضر و آینده غفلت نكنند و دانشگاهیان و جوانان برومند عزیز هرچه بیشتر با روحانیان و طلاب علوم اسلامى پیوند دوستى و تفاهم را محكم تر و استوار تر سازند و از نقشه ها و توطئه هاى دشمن غدّار غافل نباشند و به مجرد آنكه فرد یا افرادى را دیدند كه با گفتار و رفتار خود در صدد است بذر نفاق بین آنان افكند او را ارشاد و نصیحت نمایند و اگر تأثیر نكرد از او روگردان شوند و او را به انزوا كشانند."

 نتیجه گیری از مطالب فوق: نظر امام خمینی (ره) ابن بود که جنگ نرم در هر مکان و زمانی می تواند رخ بدهد. این وظیفه مردم است که به جدّ با آن برخورد کنند. کسانی که می دانند به کسانی که نمی دانند ، بفهمانند.